Co to jest ból?
Ból jest nieprzyjemnym doświadczeniem sensorycznym i emocjonalnym. Nie ma dwóch osób, które odczuwałyby ból w ten sam sposób, nawet jeśli powody ich bólu są takie same. Ból jest bardzo osobistym doświadczeniem, a najlepszym miernikiem jest relacja osoby o jej własnym bólu. Ból może być łagodny lub silny. Ból może obejmować kłucie, mrowienie, kłucie, pieczenie, strzelanie, ból lub uczucie elektryzowania.
Ból jest jednym z najważniejszych sygnałów, jakie daje nam ciało, aby pomóc nam przetrwać. Ból może nas ostrzec przed szkodliwymi zmianami w ciele, takimi jak rak, lub pomóc nam nauczyć się unikać czegoś szkodliwego, takiego jak dotykanie gorącego pieca. W ten sposób niektóre formy bólu zapewniają nam bezpieczeństwo.
W innych przypadkach ból występuje lub utrzymuje się bez żadnej znanej przyczyny lub korzyści. Ból, który trwa dłużej niż trzy miesiące, nazywa się bólem przewlekłym. Ból przewlekły może występować bez znanej przyczyny i utrzymywać się po ustąpieniu urazu lub znanej przyczyny. Może wpływać na nastrój, relacje, ruch i wszystkie aspekty codziennego życia. Ból może utrudniać wykonywanie niezbędnych zadań, pracę i czerpanie przyjemności z aktywności.
Co powoduje ból?
Jest jeszcze wiele do odkrycia, jak i dlaczego ludzie odczuwają ból na różne sposoby. Ostry ból z oczywistą przyczyną (na przykład infekcja lub złamana kość) jest znacznie lepiej rozumiany niż ból przewlekły. Badania pokazują, że czynniki i zmiany w ciele (biologiczne), umyśle (psychologiczne) i doświadczenia danej osoby z innymi, a także warunki w jej otoczeniu (społeczne) przyczyniają się do odczuwania bólu przez daną osobę. Z tego powodu ból jest znany jako doświadczenie biopsychospołeczne.
Czynniki biologiczne związane z bólem obejmują takie rzeczy jak funkcje mózgu i genetyka. Czynniki psychologiczne to takie rzeczy jak nastrój i stres. Czynniki społeczne obejmują takie rzeczy jak posiadanie (lub nieposiadanie) systemu wsparcia lub doświadczanie stronniczej opieki. Każdy zestaw czynników wpływa na siebie nawzajem. Dlatego leczenie bólu jest zarówno złożone, jak i indywidualne.
Jak diagnozuje się i leczy ból?
Ból jest subiektywnym doświadczeniem, co oznacza, że tylko osoba odczuwająca ból może opisać, jak bardzo odczuwa ból i jak wpływa on na jej życie. Trwają prace badawcze mające na celu znalezienie markerów biologicznych, które mogą pomóc lekarzom zdiagnozować, dlaczego dana osoba odczuwa ból. Po zapoznaniu się z historią bólu danej osoby i innymi problemami medycznymi, pracownik służby zdrowia może przeprowadzić badania fizykalne, oceny kliniczne oraz zlecić testy diagnostyczne i obrazowanie w celu zdiagnozowania lub wykluczenia stanów powodujących lub związanych z bólem.
Lekarz mogą korzystać z następujących narzędzi, aby ułatwić sobie identyfikację przyczyny bólu, w tym między innymi:
- badania fizykalne i neurologiczne są jednym z pierwszych kroków diagnozowania przyczyny bólu u danej osoby. Podczas tych badań lekarz sprawdza ruch, odruchy, czucie, równowagę i koordynację. Badanie fizykalne może również wykryć obszary zapalenia, obrzęk stawów lub innych obrzęków oraz słabe krążenie,
- badania laboratoryjne (np. krwi, moczu i płynu mózgowo-rdzeniowego) mogą pomóc lekarzowi zdiagnozować infekcję, raka, problemy z odżywianiem lub hormonami, a także inne schorzenia, które mogą powodować ból,
- obrazowanie , zwłaszcza MRI (obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego) i CT (tomografia komputerowa) lub USG. Zapewniają one wgląd do wnętrza struktur i tkanek ciała. Inne badania dotyczące konkretnych rodzajów bólu mogą obejmować testy, które obejmują układ pokarmowy lub obszar miednicy, takie jak endoskopia, kolonoskopia lub laparoskopia,
- procedury elektrodiagnostyczne, takie jak badania przewodnictwa nerwowego, elektromiografia i elektrokardiografia, mogą również pomóc w identyfikacji i diagnozie przyczyn bólu oraz schorzeń związanych z bólem,
- ocena psychologiczna może pomóc zidentyfikować czynniki psychologiczne, które mogą przyczyniać się do bólu, a także wskazać strategie radzenia sobie z nim.
Leczenie bólu
Celem leczenia bólu jest poprawa jakości życia i funkcjonowania — umożliwienie osobie pracy, uczęszczania do szkoły i uczestniczenia w codziennych czynnościach. Opcje leczenia będą się różnić w zależności od rodzaju bólu, jego czasu trwania i dostępu osoby do opieki.
Podejście biopsychospołeczne wyjaśnione powyżej jest najlepszym sposobem zapobiegania, oceny i leczenia przewlekłego bólu. To podejście wykorzystuje interdyscyplinarny zespół dostawców opieki zdrowotnej z różnych specjalności, aby pomóc osiągnąć cele zdrowotne i bólowe danej osoby. Zespoły zajmujące się leczeniem bólu mogą obejmować specjalistów ds. leczenia bólu, specjalistów ds. wszelkich innych schorzeń, na które dana osoba może cierpieć, pielęgniarki, dostawców usług zdrowia psychicznego, fizjoterapeutów lub terapeutów zajęciowych, dostawców usług uzupełniających lub integracyjnych w zakresie zdrowia i/lub pracowników socjalnych.
Chociaż nie każdy ból jest uleczalny, każdy ból można kontrolować. Żadne obecne metody leczenia nie udowodniły swojej skuteczności w leczeniu wszystkich rodzajów bólu ani u każdej osoby. Osoby żyjące z bólem powinny współpracować ze swoim zespołem opieki zdrowotnej, aby zdecydować, które metody leczenia mogą być dla nich najlepsze. Typowe formy leczenia bólu obejmują leki, procedury medyczne i urządzenia, podejścia behawioralne wraz z fizjoterapią, zmiany stylu życia i uzupełniające podejścia zdrowotne. Te metody leczenia są często łączone w celu zoptymalizowania opieki dla danej osoby.
Leki i substancje łagodzące ból
Leki na ból obejmują środki przeciwbólowe , takie jak powszechnie stosowane leki przeciwbólowe, takie jak NLPZ (takie jak ibuprofen i naproksen) oraz opioidy na receptę. Leki przeciwdrgawkowe i przeciwdepresyjne mogą również pomóc złagodzić ból u niektórych osób i mogą być najskuteczniejsze w przypadku bólu neuropatycznego. Leki zwiotczające mięśnie są przepisywane w celu zmniejszenia napięcia mięśni i mogą pomóc w radzeniu sobie z bólem mięśniowo-szkieletowym. Niektóre miejscowe kremy i żele przeciwbólowe są również dostępne w celu łagodzenia bólu mięśni i stawów. Niektórzy ludzie używają konopi indyjskich w celu leczenia bólu. Trwają badania mające na celu poznanie ich bezpieczeństwa i skuteczności w leczeniu bólu.
Procedury i urządzenia medyczne
Elektryczna stymulacja nerwów lub tkanek miękkich jest skuteczna w leczeniu bólu u niektórych osób. Istnieje kilka urządzeń i procedur, które zapewniają elektryczną stymulację w celu złagodzenia bólu, w tym:
- TENS (przezskórna stymulacja nerwów) polega na przesyłaniu niskich impulsów elektrycznych przez skórę do włókien nerwowych, co pomaga na krótko złagodzić ból,
- stymulacja nerwów obwodowych, w której elektrody są umieszczane pod skórą w pobliżu nerwów obwodowych, gdzie osoba odczuwa ból. Impulsy elektryczne o niskiej intensywności są wysyłane do miejsca nerwu,
- stymulacja rdzenia kręgowego, podczas której pod skórą umieszczane są elektrody wysyłające impulsy elektryczne do rdzenia kręgowego,
- lekarze mogą zasugerować zastrzyki w celu zablokowania bólu w określonym obszarze ciała. Może to obejmować zastrzyki ze sterydów w celu zmniejszenia stanu zapalnego i aktywności układu odpornościowego, toksynę botulinową w przypadku przewlekłych migren lub zastrzyki w punkty spustowe w celu złagodzenia bólu spowodowanego przez guzki w mięśniach i otaczających tkankach,
- inne zabiegi, które mogą pomóc niektórym osobom złagodzić ból, obejmują blokady nerwów, ablację prądem o częstotliwości radiowej i zabieg chirurgiczny,
- blokady nerwowe wykorzystują miejscowe znieczulenie, aby tymczasowo przerwać przekazywanie komunikatów bólowych między określonymi obszarami ciała a mózgiem. Znieczulenie zewnątrzoponowe jest powszechną blokadą nerwową stosowaną w celu leczenia bólu podczas porodu,
- ablacja radiowa polega na wykorzystaniu fali radiowej w celu podgrzania i zniszczenia niewielkiego obszaru tkanki nerwowej odpowiedzialnej za ból, co zatrzymuje sygnały bólowe w mózgu.
Leczenie chirurgiczne może być pomocne w przypadkach, gdy ból jest spowodowany przyczyną, którą można wyleczyć operacyjnie, np. zmianami endometriozowymi w miednicy, guzem lub zapaleniem stawów.
