Alergia na lateks najczęściej spowodowana jest używaniem prezerwatyw czy też rękawiczek lateksowych. Substancja ta obecna jest w wielu roślinach, jednak zazwyczaj uzyskuje się ją z gatunku drzewa Hevea brasiliensis. Za uciążliwe dolegliwości odpowiadają dokładnie białka, obecne w lateksie. Mowa tutaj o tych występujących naturalnie, jak i tych dostających się do niego podczas produkcji. Co ciekawe, znanych jest ich aż 15 głównych rodzajów. Do organizmu mogą się one przedostać nie tylko przez skórę, ale także błony śluzowe czy drogą krwionośną.
Czym jest lateks?
Lateks to koloidalny roztwór kauczuku naturalnego albo syntetycznego pozyskiwany z drzewa Hevea Brasiliensis. Składa się on z przetworzonego soku wzbogaconego o pewne substancje chemiczne, odpowiedzialne za uzyskanie odpowiednich właściwości. Drzewo to rośnie w lasach deszczowych w Amazonii, aczkolwiek jego uprawy znajdują się także w Azji Południowo-Wschodniej czy Afryce Zachodniej. Jeśli chodzi o syntetyczny lateks to jest on produkowany, jak sama nazwa mówi z syntetycznego kauczuku.
Lateks- gdzie się znajduje?
Lateks znajduje zastosowanie w wielu branżach. Jest on wykorzystywany między innymi do produkcji opon, aczkolwiek sięga się po niego też podczas procesu lakierowania. W tym wypadku zadaniem tej substancji jest zabezpieczenie karoserii przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych. Z lateksu produkuje się także popularne rękawice jednorazowe, te użytkowane w placówkach medycznych czy też gospodarstwach domowych, salonach tatuażu czy gabinetach kosmetycznych. Uczulenie na lateks zdarza się też alergikom, którzy na co dzień korzystają z rękawic lateksowych podczas czynności wykonywanych w ogrodzie i domu. Rozwiązaniem problemu jest wówczas inwestycja w rękawice gumowe tudzież silikonowe.
Substancja ta jest też wykorzystywana w produkcji prezerwatyw. Materiał ten jest wytrzymały i rozciągliwy, co ma istotne znaczenie w przypadku tych produktów. Po lateks sięgają też producenci materaców, którzy wypełniają swoje wyroby pianką lateksową. Materace z tego materiału dobrze przepuszczają powietrze, są sprężyste, wytrzymałe i nie wchłaniają kurzu. Ponadto pianka lateksowa stanowi dobrą podporę dla kręgosłupa, z uwagi na strefy twardości. W czym jeszcze znajduje się lateks? Używa się go także w produkcji takich przedmiotów jak:
- taśmy klejące,
- odzież przeciwdeszczowa,
- opaski elastyczne,
- opony do samochodów i rowerów,
- smoczki,
- pessary ginekologiczne (krążki domaciczne),
- maty do kąpieli,
- obuwie,
- kalosze,
- skarpety,
- balony,
- gumki,
- sprzęt medyczny: kaniule, rurki, maski do inhalacji, bandaże, sondy pokarmowe, katetery, urządzenia do infuzji, dreny, prześcieradła z tworzywa.
Uczulenie na lateks- prezerwatywy
Uczulenie na prezerwatywy jest coraz częściej pojawiających się zjawiskiem. Ma to związek, z tym że to właśnie one są najchętniej używaną metodą antykoncepcji. Jeśli chodzi o metody barierowe to najpopularniejszy sposób zapobiegania niechcianej ciąży. Ponadto prezerwatywa pełni inne ważne funkcje, gdyż zapobiega różnym niebezpiecznym chorobom przenoszonym droga płciową. Co ciekawe, dostępne są nie tylko modele męskie, ale też prezerwatywy dla kobiet. Prezerwatywy produkuje się głównie z lateksu, aczkolwiek na rynku zakupić też można kondomy bezlateksowe, jak na przykład Durex Real Feel wykonane z poliizoprenu. Produkt ten jest polecany wszystkim mężczyznom uczulonym na białka lateksu naturalnego.
Jakie są przyczyny uczulenia na lateks?
Alergia jest powiązana z pojęciem atopii albo osobniczej nadwrażliwości na konkretny antygen. Doprowadza to do intensywnej produkcji przeciwciał IgE i pojawiają się charakterystyczne symptomy nadwrażliwości. Jeśli chodzi o uczulenie na lateks ważna jest tutaj zwłaszcza częsta ekspozycja skóry na alergeny w nim obecne. Alergia na lateks obejmuje ok. 1% całej populacji. Niektóre osoby znajdują się jednak w grupie ryzyka jak np. personel medyczny. Najczęściej alergizuje antygen zwany Hev b 6.02. (heveina, która jest głównym alergenem lateksu).
Co ciekawe, możliwa jest reakcja krzyżowa między alergenami lateksu a pozostałymi alergenami pojawiającymi się w środowisku naturalnym. Wynika to z dosyć podobnej struktury tych antygenów. Reakcja krzyżowa pojawia się w szczególności pomiędzy lateksem a owocami: brzoskwinie, awokado, pomidory, ziemniaki, banany, kiwi. Z tego względu osoba uczulona na dany owoc znajduje się w grupie ryzyka i może u niej wystąpić reakcja alergiczna po kontakcie z lateksem, znajdującym się na przykład w prezerwatywach. Nadwrażliwość na lateks dotyczy też grupy osób cierpiących na alergie na pyłki drzew czy traw.
Uczulenie na lateks- objawy
Objawy pojawiające się w przypadku uczulenia na lateks przypominają te, występujące w innych alergiach. W chwili kontaktu skóry z alergenem, dana osoba zmaga się z pewnymi charakterystycznymi symptomami. Alergia na lateks objawy, z jakimi można się spotkać to:
- kichanie,
- łzawienie oczu,
- wysypka,
- pokrzywka,
- drapanie w gardle,
- świąd nosa, oczu i gardła,
- duszności,
- katar,
- złe samopoczucie.
Reakcja alergiczna pojawia się dosyć szybko, praktycznie natychmiast po kontakcie alergenu ze skórą. Im ekspozycja jest częstsza, tym oczywiście bardziej uciążliwe objawy wywołuje. Są również sytuacje, gdzie alergia na lateks może okazać się niebezpieczna dla życia i zdrowia człowieka, gdyż może skutkować wstrząsem anafilaktycznym. Do jego głównych objawów zalicza się:
- niemożliwość złapania oddechu,
- nudności,
- kołatanie serca,
- osłabienie,
- duszności.
Symptomy te skutkują nagłym obniżeniem ciśnienia. Jego niski poziom może przyczynić się do utraty przytomności, a nawet zgonu przez obrzęk gardła, który nie pozwala na swobodne oddychanie.
Alergia na lateks- diagnoza
Aby rozpoznać alergię na lateks, lekarz może skorzystać z takich narzędzi jak:
- wywiad- specjalista rozmawia z pacjentem i ustala to, w jakich sytuacjach pojawiają się charakterystyczne objawy,
- badanie fizykalne- lekarz ocenia pojawiające się symptomy, ich rozległość i stopień nasilenia,
- badania serotoniczne- czyli badania krwi, których celem jest przeanalizowanie swoistych przeciwciał w klasie IgE,
- punktowe testy skórne- wykorzystuje się do nich standardowe roztwory zawierające alergeny lateksu,
- próby prowokacyjne z lateksem- obejmują narządy, których głównie dotyczą objawy,
- skórne testy płatkowe- w trakcie testów używa się gumy czy też jej składników. Zadaniem testów jest wykluczenie sytuacji, w której pacjent jest uczulony nie na lateks, a na inne substancje obecne w wyrobach gumowych.
Jak wygląda leczenie uczulenia na lateks?
Jeżeli po kontakcie z lateksem nagle pojawia się katar, kichanie, świąd czy wysypka, wówczas może to sugerować właśnie uczulenie na tą substancję. Zazwyczaj uczulenie na lateks nie wymaga leczenia szpitalnego, natomiast uciążliwe symptomy można w prosty sposób złagodzić, sięgając po środki farmakologiczne czy też domowymi sposobami. Trzeba pamiętać głównie o tym, aby unikać wyrobów, które mogą mieć w sobie lateks. Częstą przyczyną alergii jest używanie lateksowych prezerwatyw czy też jednorazowych rękawiczek.
Jeśli dojdzie do wystąpienia reakcji alergicznej w czasie kontaktu seksualnego, należy od razu zdjąć prezerwatywę, po czym przemyć okolice intymne. Najlepiej przemywać wodą, bez dodatkowych żeli czy płynów. Aby uchronić się przed przykrymi symptomami uczulenia, najlepiej sięgnąć po prezerwatywy pozbawione lateksu, jak Unimil Skyn Ekstra, czyli nawilżane kondomy bez lateksu. Warto całkowicie zrezygnować ze stosowania tradycyjnych prezerwatyw, właśnie na rzecz tych hipoalergicznych. W ich przypadku nie ma ryzyka pojawienia się reakcji alergicznej. Objawy uczulenia na lateks nie są zbyt poważne, zazwyczaj jest to miejscowa wysypka i pieczenie. Symptomy te ustępują samoistnie, po pozbyciu się alergenu.
Uczulenie na lateks pojawia się też niekiedy u osób po kontakcie z materacem, w którym zastosowano piankę lateksową. W tym wypadku wystarczy zmienić materac. Jeśli pojawi się uczulenie, wówczas leczenie skupia się na objawach. Warto zastosować między innymi okłady oraz maści, które ukoją pieczenie oraz świąd. Pomocne mogą okazać się też leki przeciwhistaminowe jak Zyrtec UCB czy Hitaxa Fast.
W przypadku, kiedy objawy są bardzo uciążliwe i występują omdlenia, obrzęk utrudniający swobodne oddychanie, czy osłabienia, należy zgłosić się do lekarza. Symptomy te mogą świadczyć o groźnym wstrząsie anafilaktycznym. Lekarz poda wówczas pacjentowi adrenalinę, aby podnieść ciśnienie i zmniejszyć obrzęk. Uczulenia na lateks nie da się wyleczyć. Niekiedy zdarza się, iż mija samoistnie i nagle. Może jednak też towarzyszyć człowiekowi aż do końca jego życia. Najlepiej więc unikać tej substancji w codziennym życiu. Innym rozwiązaniem jest zastosowanie immunoterapii, jeżeli wykluczenie lateksu jest niemożliwe.
Bibliografia:
1. https://www.naaf.no/pl-PL/fokusomrader/allergi-og-overfolsomhet/czym-jest-lateks-lateks/
2. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/kontaktowe/57814,uczulenie-na-lateks
3. https://journals.viamedica.pl/advances_in_respiratory_medicine/article/viewFile/28169/22982
4. https://strefaalergii.pl/abc-alergii/alergia-na-lateks-nie-taka-rzadka/
5. https://badaniakrwi.pl/przyczyny-i-objawy-uczulenia-na-lateks/
