Zima się skończyła, nastała ładniejsza pogoda i wreszcie wyszło słońce! Oznacza to wyjścia na plażę, pływanie w basenie i ryzyko wystąpienia poparzeń słonecznych charakteryzujących się zaczerwienioną i gorącą skórę, która może być bolesna w dotyku. Prawie każdy w pewnym momencie doświadczył bólu związanego z oparzeniem słonecznym. Szacuje się, że pomimo coraz częstszego stosowania filtrów ochronnych co najmniej połowa dorosłych doświadcza oparzeń słonecznych rocznie, a prawie dwie trzecie z nich doświadcza więcej niż jednego epizodu w tym samym roku. Oparzenia słoneczne niosą ze sobą zwiększone ryzyko zachorowania na raka skóry, najczęstszą postać nowotworu w USA. Większość z nich to nowotwory skóry inne niż czerniak, takie jak rak podstawnokomórkowy i płaskonabłonkowy. Oparzenia słoneczne w każdym wieku wiążą się ze zwiększonym ryzykiem raka skóry, ale im więcej oparzeń słonecznych doświadcza dana osoba, tym większe ryzyko. Doświadczenie pięciu lub więcej oparzeń słonecznych w wieku od 15 do 20 lat zwiększa ryzyko zachorowania na nieczerniakowego raka skóry o 68% i czerniaka o 80%. Rak skóry stanowi poważny problem zdrowia publicznego. Przekazy edukacyjne skupiały się na ochronie przed promieniowaniem ultrafioletowym (UV) oraz stosowaniu filtrów przeciwsłonecznych i innych środków ochrony przeciwsłonecznej. Jako jeden z najbardziej dostępnych podmiotów świadczących opiekę zdrowotną, farmaceuci odgrywają ważną rolę w pomaganiu pacjentom w zrozumieniu znaczenia ochrony przeciwsłonecznej, w szczególności kremu z filtrem przeciwsłonecznym i jego prawidłowego stosowania. Filtry przeciwsłoneczne zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób skóry, takich jak oparzenia słoneczne, starzenie się skóry i nowotwory, dzięki swojej zdolności do pochłaniania, odbijania i rozpraszania promieniowania ultrafioletowego (UV).
Promieniowanie UV
Światło słoneczne to ciągłe widmo promieniowania elektromagnetycznego podzielone na trzy główne typy: UV, światło widzialne i podczerwień. Promieniowanie UV jest najbardziej powiązane z fotostarzeniem i rakiem skóry. Dzieli się je na UVA, UVB i UVC. Promieniowanie słoneczne docierające do powierzchni Ziemi to 95% UVA i 5% UVB. Promienie UVC posiadają największą ilość energii, ale są całkowicie pochłaniane przez warstwę ozonową. Zarówno ekspozycja na promieniowanie UVA, jak i UVB może mieć szkodliwy wpływ na skórę, powodując bezpośrednie uszkodzenie komórek i zmiany w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Ekspozycja na promieniowanie UV może skutkować oparzeniami słonecznymi, opalenizną, fotostarzeniem i rakiem skóry. Ilość promieniowania UV docierającego do powierzchni Ziemi zależy od wielu czynników. Promieniowanie UVB ma większą intensywność latem niż zimą i jest najsilniejsze w godzinach od 10:00 do 16:00. Osoby mieszkające bliżej równika są bardziej narażone na promieniowanie UV. Mgła, zamglenie i zanieczyszczenia mogą obniżyć poziom promieniowania UV od 10% do 90%, podczas gdy śnieg, piasek i metal mogą odbijać do 90% promieniowania UV.
Preparaty do opalania
Jednym ze sposobów ochrony przed szkodliwym działaniem słońca jest stosowanie filtrów przeciwsłonecznych. Produkty te pochłaniają, rozpraszają i/lub odbijają promieniowanie UV, aby zapobiec uszkodzeniom powodowanym przez szkodliwe promienie UV. Filtry przeciwsłoneczne można podzielić na dwie kategorie: fizyczne i chemiczne. Fizyczne filtry przeciwsłoneczne zawierają związki nieorganiczne, które odbijają i rozpraszają promienie UV, natomiast chemiczne filtry przeciwsłoneczne zawierają związki organiczne, które pochłaniają promienie, zapobiegając ich uszkodzeniu na skórze. Oprócz rodzaju filtra przeciwsłonecznego przy wyborze lub zalecaniu pacjentowi produktu z filtrem przeciwsłonecznym należy wziąć pod uwagę wiele innych czynników. Niektóre z nich obejmują współczynnik ochrony przeciwsłonecznej produktu (SPF), rodzaj pokrycia i wodoodporność.
Chemiczny filtr przeciwsłoneczny
Chemiczny filtr przeciwsłoneczny posiada filtr UV, który wnika w skórę i pochłania światło słoneczne. Ponieważ filtr chemiczny przedostaje się do skóry, może powodować podrażnienie skóry. Zwłaszcza jeśli masz wrażliwą skórę. Filtry chemiczne w kosmetykach są czasami kojarzone z egzemą i swędzeniem. Chemiczne filtry przeciwsłoneczne są zwykle lżejsze, bardziej przezroczyste (niektóre są całkowicie przezroczyste), nie zostawiają białego osadu na skórze i ogólnie są bardziej preferowane przez konsumentów. Chemiczne filtry przeciwsłoneczne mają zazwyczaj lekką lub żelową konsystencję, którą można łatwo rozprowadzić pod makijażem. Chemiczne filtry przeciwsłoneczne działają poprzez pochłanianie promieni słonecznych, a nie fizyczne ich blokowanie, niektórzy dermatolodzy uważają je za nieco mniej skuteczne. Chcesz wiedzieć, czy w Twoim filtrze przeciwsłonecznym masz do czynienia z filtrem chemicznym? Przykłady powszechnie stosowanych chemicznych filtrów przeciwsłonecznych to:
- butylometoksydibenzoilmetan (awobenzon),
- tetrasulfonian fenylodibenzimidazolu disodowego,
- antranilan metylu,
- kwas tereftalylidenodikamforosulfonowy,
- benzofenon-3 (Oksybenzon),
- benzofenon-4 (Sulizobenzon),
- bis-Etyloheksyloksyfenol Metoksyfenylotriazyna (Tinosorb S),
- metylenobis-benzotriazolilotetrametylobutylofenol (Tinosorb M/Bisoctrizole),
- 4-metylobenzylidenokamfora (Enzakamen),
- oktokrylen,
- salicylan Homomentylu (Homosalat / HMS).
Preparaty marki Emolium z linii Emolium Suncare zawierają filtry chemiczne zapewniają kompleksową ochronę przed szkodliwym promieniowaniem UV. Linia Emolium Suncare zawiera fotostabilne filtry chemiczne dla dzieci od 1 roku życia. Dzięki zawartości emolientów intensywnie pielęgnują skórę.
Fizyczny filtr przeciwsłoneczny
Fizyczne filtry przeciwsłoneczne nazywane są także mineralnymi filtrami przeciwsłonecznymi. Główna różnica w stosunku do filtra chemicznego polega na tym, że mineralny filtr przeciwsłoneczny pozostaje na skórze i nie wnika w nią. Na skórze filtr odbija i pochłania promienie słoneczne, zapobiegając poparzeniom. A ponieważ filtr nie wnika w skórę, jest polecany dla osób o skórze wrażliwej i skłonnej do trądziku. Małą wadą filtra mineralnego jest to, że pozostawia na skórze białą lub szarawą warstwę, podczas gdy filtr chemiczny jest prawie niewidoczny. Przykładami powszechnie stosowanych filtrów mineralnych są:
- dwutlenek tytanu,
- tlenek cynku.
Linia Emolium Suncare oferuje preparaty zawierające filtry fizyczne (mineralne) przeznaczone dla dzieci już od 1. dnia życia. Dzięki wygodnej formie sprayu i odpowiedniej konsystencji łatwo się dozuje i rozprowadza na skórze. Preparaty tworzą mineralny ekran ochronny na skórze, który odbija promieniowanie UVA i UVB oraz dodatkowo zabezpiecza przed promieniowaniem podczerwonym IR.
Współczynnik ochrony przeciwsłonecznej (SPF)
Skuteczność filtra przeciwsłonecznego odzwierciedla jego SPF (Sun Protection Factor). Wiele osób uważa, że współczynnik SPF filtra przeciwsłonecznego jest powiązany z czasem ekspozycji na promieniowanie UV, dzięki czemu mogą przebywać na słońcu dwa razy dłużej. Nie jest to prawdą, ponieważ liczba ta reprezentuje ilość promieniowania UVB potrzebną do wywołania oparzeń słonecznych na skórze chronionej w porównaniu ze skórą niezabezpieczoną. Istnieją inne czynniki, które wpływają na ilość energii słonecznej. Intensywność promieniowania UVB odgrywa rolę w określaniu jego ilości; pora dnia, położenie geograficzne i warunki pogodowe wpływają na intensywność promieniowania UVB. Na ogół w południe ekspozycja na tę samą ilość promieniowania zajmuje mniej czasu w porównaniu z wczesnym rankiem lub późnym popołudniem. Inne czynniki obejmują rodzaj skóry, ilość nałożonego kremu przeciwsłonecznego i częstotliwość jego ponownej aplikacji. Dlatego SPF jest miarą względną i dobrym porównaniem tego, jak dobrze filtr przeciwsłoneczny chroni przed poparzeniem słonecznym. Produkt z filtrem SPF 30 zapewnia lepszą ochronę niż produkt z filtrem SPF 10. Należy pamiętać, że podwojenie SPF nie zapewnia podwójnej ochrony. Filtr przeciwsłoneczny z filtrem SPF 15 filtruje około 93% promieni UVB, natomiast produkt z filtrem SPF 30 około 97%. Podniesienie SPF do 50 zapewnia dodatkowe 1% krycia, blokując 98% promieni UVB. Obecnie nie ma danych naukowych potwierdzających stosowanie produktu z SPF wyższym niż 50.
Wodoodporność
Pod wpływem wody skuteczność filtra przeciwsłonecznego spada. Osoby pływające lub aktywnie spędzające czas na świeżym powietrzu będą potrzebować kremu z filtrem przeciwsłonecznym, który ochroni je w tym czasie. W oparciu o standardowe badania termin „wodoodporny” jest używany do opisania filtrów przeciwsłonecznych, które zachowują skuteczność przy podanym poziomie SPF po 40 minutach przebywania w wodzie. Filtry przeciwsłoneczne oznaczone jako „bardzo wodoodporne” to takie, które zachowują skuteczność po 80 minutach pływania lub intensywnego pocenia się. Krem z filtrem przeciwsłonecznym należy nałożyć ponownie po 40–80 minutach po kąpieli lub spoceniu się lub bezpośrednio po wytarciu ręcznikiem.
Podsumowanie
Pomagając pacjentom w wyborze odpowiedniego produktu, należy wziąć pod uwagę współczynnik SPF, szerokie spektrum działania, wodoodporność, wrażliwość skóry, kwestie kosmetyczne i wiek pacjenta. Aby zapewnić maksymalną ochronę, zaleca się stosowanie filtrów przeciwsłonecznych o współczynniku SPF co najmniej 30, które mają szerokie spektrum działania i są wodoodporne. Kremy najlepiej nadają się do skóry suchej i stosowania na twarz, natomiast żele sprawdzają się w miejscach owłosionych. Stosowanie filtrów przeciwsłonecznych jest ważnym elementem ochrony przeciwsłonecznej. Regularne i właściwe stosowanie wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia różnych powikłań skórnych i nowotworów w wyniku ekspozycji na promieniowanie UV. Ochronę przeciwsłoneczną należy rozpocząć już w młodym wieku, szacuje się, że około 25% ekspozycji na słońce w ciągu całego życia ma miejsce przed 18 rokiem życia. Należy pamiętać, że niemowlęta poniżej 6 miesiąca życia powinny unikać ekspozycji na słońce. Ważne jest żeby zapewnić im cień i odzież ochronną w przypadku wystawienia na działanie promieni słonecznych. Ich skóra jest bardzo wrażliwa na światło słoneczne i substancje chemiczne zawarte w filtrach przeciwsłonecznych.
Źródła:
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Sunburn and sun protective behaviors among adults aged 18-29 years—United States, 2000-2010. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2012;61(18):317-322.
- CDC. Sunburn prevalence among adults—United States, 1999, 2003, and 2004. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2007;56(21):524-528.
- Wu S, Han J, Laden F, Qureshi AA. Long-term ultraviolet flux, other potential risk factors, and skin cancer risk: a cohort study. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2014;23(6):1080-1089.
- Holman DM, Berkowitz Z, Guy GP, et al. The association between demographic and behavioral characteristics and sunburn among U.S. adults—National Health Interview Survey, 2010. Prev Med. 2014;63:6-12.
- FDA. Code of Federal Regulations Title 21. Part 352. Sunscreen drug products for over-the-counter human use. April 1, 2015. www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfCFR/CFRSearch.cfm?CFRPart=352&showFR=1. Accessed June 6,
- Baron ED, Kirkland EB, Domingo DS. Advances in photoprotection. Dermatol Nurs. 2008;20(4):265-273.
