Odporność (system immunologiczny) to zdolność organizmu do obrony przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, takimi jak bakterie, wirusy, grzyby i inne patogeny. Obejmuje ona złożony zestaw mechanizmów obronnych, które pozwalają organizmowi rozpoznać i zwalczyć obce substancje oraz zapamiętywać zetknięcie się z nimi, aby przyszłe reakcje były szybsze i skuteczniejsze. Odporność dzielimy na dwa typy:
- Odporność wrodzona (naturalna, nieswoista) – działa jako pierwsza linia obrony organizmu, wykorzystując bariery fizyczne (skóra i błony śluzowe) , komórki fagocytujące ( makrofagi i neutrofile) oraz białka obronne ( np. interferony) do szybkiej reakcji na patogeny. Charakteryzuje się brakiem swoistości i efektu pamięci.
- Odporność nabyta (swoista, adaptacyjna) – rozwija się przez kontakt z patogenami, opierając się na limfocytach B i T oraz przeciwciałach. Szpik kostny tworzy krwinki i limfocyty, a grasica rozwija komórki T. Śledziona i węzły chłonne są wtórnymi tkankami limfatycznymi. Limfocyty B produkują przeciwciała, a limfocyty T zwalczają patogeny wewnątrzkomórkowe. Odporność swoista jest specyficzna dla każdego patogenu, z możliwością szybkiej i skutecznej reakcji dzięki pamięci immunologicznej.
Udowodniono, iż niektóre naturalne składniki o właściwościach immunomodulujących, mogą wspierać system immunologiczny. Poniżej przedstawiono ranking najbardziej popularnych preparatów wspierających system odpornościowy.
1. Genactiv Colostrum
Colostrum (siara) zawiera ogromną liczbę aktywnych biologicznie substancji, głównie białkowych (laktoferyna, lizozym, immunoglobuliny, polipeptyd, laktoalbumina, glikomakropeptyd, kazeina, cytokiny), ale też witamin i soli mineralnych. Siara różnych gatunków jest podobna do siebie i zawiera około 250 różnych substancji. Homologia, czyli podobieństwo, białek obecnych w colostrum różnych gatunków ssaków jest bardzo wysoka. Colostrum bovinum, to idealne uzupełnieniem diety dla osób, które prowadzą aktywny tryb życia, w którym nie ma miejsca na złe samopoczucie. Colostrum Genactiv, to doskonały wybór dla tych, którzy poszukują naturalnego i skutecznego sposobu na wzmocnienie organizmu. Colostrum firmy Genactiv jest pozyskiwane w ciągu 2 godzin, dzięki czemu zawiera najwięcej bioaktywnych substancji.
Skuteczność:
Zapobieganie infekcjom górnych dróg oddechowych
Od dawna twierdzono, że siara bydlęca ma potencjał do modulowania i wzmacniania ludzkiej odporności na infekcje. Jednakże ważne testy kliniczne udowodniły to tylko w przypadku wybranych grup osób, takich jak osoby dorosłe o ekstremalnej aktywności fizycznej lub mocno zestresowane i przepracowane. W roku 2023 przeprowadzono badania skuteczności siary bydlęcej (colostrum) na dzieciach w wieku przedszkolnym. Udowodniono, że siara bydlęca może być skutecznie stosowana w zapobieganiu i zmniejszaniu ciężkości infekcji dróg oddechowych u dzieci w wieku przedszkolnym. Dzieci w wieku przedszkolnym w wieku 4–7 lat, otrzymujące suplementację siarą przed sezonem, mogą mieć nawet o 31% mniej dni objawami zakażenia górnych dróg oddechowych w ciągu 20 tygodni od rozpoczęcia suplementacji w porównaniu z dziećmi otrzymującymi placebo.
Bezpieczeństwo:
Jedną z najważniejszych obaw badaczy przy wprowadzaniu nowej procedury medycznej u dzieci jest potencjalne wywołanie nieoczekiwanych rezultatów. W przeszłości stosowanie siary było obwiniane o powodowanie skutków ubocznych, takich jak objawy żołądkowo-jelitowe, w tym bóle brzucha, wzdęcia i biegunka. Objawy te zwykle utrzymują się przez pierwsze kilka dni suplementacji i są najprawdopodobniej związane z procesami naprawczymi w jelitach, ponieważ takie procesy naturalnie wiążą się z pewnymi ostrymi zdarzeniami zapalnymi. Dlatego też wzywamy rodziców i opiekunów, aby zwracali szczególną uwagę na wszelkie nietypowe objawy pojawiające się u ich dzieci. Przez cały okres badania nie zgłoszono żadnego z takich efektów.
2. Sambucus kids
Sambucus Kids jest suplementem diety, który stanowi cenne źródło dobroczynnych składników wykazujących dobroczynny wpływ na wsparcie odporności przez cały rok. Szczególnie preparat jest szczególnie zalecany w okresie jesienno-zimowym, w sytuacjach osłabienia organizmu oraz jako wsparcie dla pracy górnych dróg oddechowych. Sambucus Kids zawiera kompozycję dwóch starannie dobranych, standaryzowanych ekstraktów z owoców bzu czarnego.
Skuteczność:
Przeziębienie, grypa i inne infekcje dróg oddechowych
Składniki czarnego bzu mogą pomóc zapobiegać infekcjom dróg oddechowych poprzez hamowanie wiązania wirusa z komórkami gospodarza i stymulowanie układu odpornościowego . Kilka badań klinicznych zbadało wpływ czarnego bzu na przeziębienie i grypę. Wyniki tych badań były mieszane. Jednak ogólnie sugerują, że czarny bez może pomóc złagodzić objawy infekcji dróg oddechowych. Jedno badanie kliniczne zbadało, czy ekstrakt z czarnego bzu pomaga zapobiegać i leczyć przeziębienie. W tym badaniu 312 mężczyzn i kobiet (średni wiek 50 lat) przyjmowało 600 mg/dzień ekstraktu z czarnego bzu lub placebo przez 10 dni przed podróżą samolotem. Następnie przyjmowali 900 mg/dzień ekstraktu z czarnego bzu lub placebo podczas podróży lotniczej i przez 4 do 5 dni po locie. Ekstrakt z czarnego bzu nie zmniejszył liczby uczestników, u których rozwinęło się przeziębienie. Jednak wśród uczestników, u których rozwinęło się przeziębienie, ekstrakt z czarnego bzu skrócił czas trwania przeziębienia o około 2 dni i zmniejszył nasilenie objawów.
Bezpieczeństwo:
Kwiaty bzu czarnego i dojrzałe owoce wydają się być bezpieczne do spożycia. Jednak kora, liście, nasiona i surowe lub niedojrzałe owoce S. nigra zawierają glikozyd cyjanogenny, który jest potencjalnie toksyczny i może powodować nudności, wymioty, biegunkę, odwodnienie z powodu diurezy i zatrucie cyjankiem. Bez czarny może wpływać na metabolizm insuliny i glukozy, dlatego według ekspertów osoby chore na cukrzycę powinny stosować go ostrożnie. Bezpieczeństwo bzu czarnego w czasie ciąży nie jest znane, dlatego eksperci zalecają, aby kobiety w ciąży nie stosowały suplementów z bzu czarnego. Ze względu na potencjalne działanie immunostymulujące, czarny bez może zmniejszać skuteczność leków immunosupresyjnych.
3. JULEKO czarny czosnek ekologiczny
Czarny czosnek JULEKO do czosnek ekologiczny, który jest poddawany długiej, stopniowej fermentacji w ściśle określonych warunkach. Fermentacja czosnku jest w pełni naturalna, bez ingerencji żadnych składników konserwujących. Proces ten trwa około 6-9 tygodni. Dzięki fermentacji czosnek zyskuje o wiele większe stężenie przeciwutleniaczy oraz zwiększa się możliwość przyswojenia substancji odżywczych. Zawiera aż 15 aminokwasów: tryptofan, lizyna, izoleucyna, leucyna, fenyloalanina, treonina, walina, asparagina, tyrozyna, kwas glutaminowy, glicyna, cysteina, alanina, prolina, seryna.
Skuteczność:
Przeziębienie i grypa
Tylko kilka badań klinicznych badało, czy suplementy czosnkowe pomagają zapobiegać przeziębieniom lub grypie lub je leczyć, a wyniki są niejednoznaczne. W jednym badaniu wzięło udział 120 zdrowych mężczyzn i kobiet (średni wiek 26 lat), którzy przyjmowali 2,56 g/dzień ekstraktu ze starzonego czosnku lub placebo przez 90 dni w sezonie przeziębień i grypy, od lutego do maja. Po 45 dniach naukowcy pobrali próbki krwi od uczestników i przeprowadzili hodowlę komórek NK i komórek T gamma delta. Komórki NK i komórki T gamma delta od uczestników, którzy przyjmowali ekstrakt, miały wyższy wskaźnik proliferacji niż te od uczestników, którzy przyjmowali placebo. Po 90 dniach liczba chorób (przeziębienia i grypa) nie różniła się między grupami, podobnie jak średnia liczba objawów na chorobę. Jednak uczestnicy, którzy przyjmowali czosnek, zgłosili mniejszą całkowitą liczbę objawów podczas badania. Wyniki były bardziej pozytywne w innym badaniu, w którym 146 mężczyzn i kobiet (średni wiek 53 lata) przyjmowało jedną kapsułkę suplementu czosnkowego lub placebo dziennie przez 12 tygodni od listopada do lutego . Uczestnicy, którzy przyjmowali czosnek, mieli mniej przeziębień (24 wśród całej populacji badania) w trakcie badania niż ci, którzy przyjmowali placebo (65 przeziębień). Ponadto przeziębienia trwały średnio tylko 1,52 dnia w grupie czosnkowej w porównaniu z 5,01 dnia w grupie placebo.
Bezpieczeństwo:
Czosnek jest bezpiecznie spożywany na całym świecie jako składnik kulinarny, a czosnek i jego pochodne są ogólnie uznawane za bezpieczne, zgodnie z amerykańską Agencją ds. Żywności i Leków . Niekorzystne skutki suplementów diety z czosnkiem są niewielkie i obejmują nieświeży oddech, zapach ciała i wysypkę skórną. Czosnek może wchodzić w interakcje z lekami. Na przykład czosnek może mieć działanie przeciwzakrzepowe, więc może wchodzić w interakcje z warfaryną i podobnymi lekami. Jednak wyniki badań przypadków dotyczących tej interakcji są niejednoznaczne . Czosnek może również obniżać ciśnienie krwi, więc może wchodzić w interakcje z lekami przeciwnadciśnieniowymi.
4. Borelyma
Borelyma to suplement diety zawierający 6 składników aktywnych, stymulujący układ immunologiczny i łagodzi skutki ukąszeń kleszczy. Regularne stosowanie preparatu przyczynia się do poprawy odporności organizmu, co za tym idzie sprawia że lepiej radzi sobie on ze zwalczaniem chorobotwórczych patogenów przenoszonych przez pajęczaki.
Skuteczność:
Stymulacja układu immunologicznego i łagodzenie skutków ukąszeń kleszczy
Antybiotyki są numerem 1 w leczeniu boreliozy. Jednak choroba ta jest bardzo złożona. Leczenie wspomagające, w tym stosowanie określonych ziół i probiotyków, a czasami rehabilitacja, jest konieczne ze względu na skutki uboczne choroby. Leczenie wspomagające boreliozę ziołami jest coraz częściej zalecane, ponieważ pomaga pacjentom w powrocie do zdrowia. Badania naukowe dostarczają dowodów na to, że niektóre ekstrakty z ziół, takie jak rdestowiec japoński, vilcacora oraz czystek, wykazują silne działanie in vitro przeciwko krętkom boleriozy, również przeciwko uśpionym przetrwałym formom.
Bezpieczeństwo:
Według Di Lorenzo i współpracowników ryzyko wystąpienia skutków ubocznych ekstraktów roślinnych jest generalnie uważane za rzadkie. Jak w przypadku każdej interwencji, istnieją potencjalnie nieprzewidziane interakcje leków lub niezależne idiosynkratyczne reakcje.
5. Borelix forte
Suplement diety Borelix Forte to naturalne wsparcie odporności dedykowane dla osób dorosłych. Składniki preparatu wspierają mechanizmy obronne organizmu przed czynnikami zewnętrznymi oraz w procesie detoksykacji organizmu. Preparat zawiera ekstrakty z roślin m.in. rdestowca japońskiego, kolcorośli lekarskiej, szczeci pospolitej, ashwagandy, pelargonii afrykańskiej oraz witamin z grupy B.
Skuteczność:
Łagodzenie skutków przeziębienia i grypy
Zawarta w Borelixie forte Pelargonia afrykańska pomaga złagodzić objawy przeziębienia, zapalenia oskrzeli i innych infekcji dróg oddechowych. Może działać poprzez zapobieganie przyleganiu bakterii i wirusów do komórek w nosie oraz poprzez rozluźnianie śluzu, aby ułatwić oddychanie. Badania laboratoryjne wykazały, że Pelargonia afrykańska może stymulować układ odpornościowy. Podobnie działa Żeń-szeń syberyjski tradycyjnie stosowany w celu zapobiegania przeziębieniom i grypie oraz zwiększenia energii, długowieczności i witalności. Jest szeroko stosowany jako „adaptogen”. Adaptogen to substancja, która ma pomóc organizmowi lepiej radzić sobie ze stresem psychicznym lub fizycznym.
Bezpieczeństwo:
Stosowanie ziół to sprawdzone podejście do wzmacniania organizmu i leczenia chorób. Zioła mają jednak składniki, które mogą wywoływać skutki uboczne i wchodzić w interakcje z innymi ziołami, suplementami lub lekami. Z tych powodów zioła należy przyjmować ostrożnie, pod nadzorem wykwalifikowanego pracownika służby zdrowia.
6. Tran Lysi
Tran Lysi to suplement diety zawierający cenne kwasy tłuszczowe Omega-3, DHA oraz EPA, ale również witaminy A i D. Wspomaga prace i zdrowie mózgu, wzroku i serca, ale również wspomaga układ odpornościowy. Jest naturalnym produktem pochodzącym ze zrównoważonych źródeł z wód Oceanu Atlantyckiego u wybrzeży Islandii. Tran Lysi posiada ważny certyfikat MSC. Produkt przeznaczony dla dzieci od 6. miesiąca życia i dorosłych.
Skuteczność:
Wzmocnienie funkcji limfocytów B
Dzięki setkom prac badawczych zaczynamy malować jasny obraz relacji między kwasami omega-3 a układem odpornościowym. Kiedyś myśleliśmy, że kwasy omega-3 po prostu hamują stan zapalny, dzięki działaniu kwasu dokozaheksaenowego (DHA) i kwasu eikozapentaenowego (EPA), ale ostatnie badania pokazują bardziej szczegółowy wpływ. Jedno z badań opublikowanych w Journal of Leukocyte Biology w 2013 r. wykazało, że oleje rybie bogate w DHA i EPA wzmacniają funkcję limfocytów B. Komórki B to rodzaj białych krwinek produkowanych w celu zwalczania patogenów i zapobiegania chorobom.
Bezpieczeństwo:
Generalnie olej rybi jest bezpieczny do spożycia. Mimo to niektórzy ludzie mogą musieć zachować ostrożność. Na przykład nie jest jasne, czy osoby z alergią na ryby lub skorupiaki mogą bezpiecznie spożywać olej rybi. Suplementy omega-3, takie jak olej rybi, mogą wydłużyć czas krwawienia. Skonsultuj się z lekarzem przed przyjmowaniem oleju rybiego, jeśli masz zaburzenia krzepnięcia.
7. Vitrum odporność
Vitrum odporność to suplement diety wspierający układ odpornościowy. Zawiera 3 składniki aktywne: witaminę D, witaminę C oraz cynk. Synergia tych składników sprawia, że suplement warto przyjmować w okresie jesienno-zimowym w celu wsparcia systemu immunologicznego.
Skuteczność:
Wsparcie układu odpornościowego
Wykazano, że witamina C poprawia odporność, gojenie się ran, metabolizm energetyczny i funkcjonowanie układu nerwowego. Zdrowy i skuteczny mechanizm obronny gospodarza wymaga witaminy C, a uważa się, że farmakologiczne podawanie witaminy C może poprawić funkcjonowanie układu odpornościowego. Poprzednie badania wykazały, że witamina C hamuje replikację niektórych wirusów, w tym grypy, polio i wirusa opryszczki pospolitej. Cynk, drugi najczęściej występujący śladowy metal w organizmie po żelazie, jest kluczowy dla wielu procesów komórkowych, w tym dla zachowania funkcji odpornościowych. Cynk jest przeciwzapalnym i przeciwutleniającym mikroelementem odżywczym. Oprócz tego, że witamina D odgrywa kluczową rolę w metabolizmie wapnia i fosforanów, jest znana ze swoich biologicznych efektów na regulację immunologiczną.
Bezpieczeństwo:
Przyjmowanie nadmiernej ilość witamin może powodować łagodne objawy zatrucia: wymioty, biegunka, bóle brzucha i nudności. Natomiast skutki nadmiaru cynku w organizmie to mdłości, bóle brzucha, a nawet biegunki. Są to jednak ostre, rzadko spotykane objawy, które pojawiają się po długotrwałym przedawkowaniu.
8. Grinovita Acerola
Grinovita Acerola to suplement diety w postaci tabletki do ssania. Zawiera 120 mg w 100% naturalnej witaminy C, pochodzącej z owoców południowo-amerykańskiego krzewu o nazwie Malpighia glabra. W suplemencie diety Grinovita Acerola zastosowano ekstrakt z owoców aceroli standaryzowany na zawartość 25% witaminy C. Dzięki temu każda tabletka do ssania pozwala na realizację zalecanego dziennego spożycia na witaminę C na poziomie 150%.
Skuteczność:
Wspomaganie układu immunologicznego
Wspomaga naturalny system obronny organizmu. Witamina C jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego i wspiera funkcje komórkowe zarówno etapu bezpośredniego, jak i etapu wytwarzania przeciwciał odpowiedzi immunologicznej. Ważne jest, że niedobór witaminy C powoduje osłabienie odporności i większą podatność na infekcje. Z kolei infekcje znacząco wpływają na poziom witaminy C ze względu na nasilony stan zapalny. Następnie badania pokazują, że suplementacja witaminą C wydaje się być w stanie zarówno zapobiegać, jak i leczyć infekcje. Zapobieganie infekcjom wymaga spożycia witaminy C w diecie, która zapewnia co najmniej 200 mg dziennie, podczas gdy rozwinięta infekcja może wymagać znacznie wyższych dawek, sugerowanych w zakresie 1000-2000 mg dziennie.
Bezpieczeństwo:
Skutki uboczne stosowania aceroli mogą pojawić się w wyniku jej przedawkowania. To właśnie dlatego tak ważne jest dokładne zapoznanie się z treścią ulotki przed rozpoczęciem kuracji. Na liście najpowszechniejszych objawów znajdują się nudności, bóle brzucha oraz zgaga.
9. Aboca Immunomix Advanced
Immunomix Advanced to suplement diety zawierający wyciągi roślinne z jeżówki bladej, czarnego bzu, imbiru i eleuterokoku kolczastego. Suplement polecany w przypadku osłabienia odporności oraz w okresach rekowalescencji.
Skuteczność:
Wspomaganie w leczeniu przeziębienia, grypy i innych infekcji górnych dróg oddechowych
Echinacea ma szeroki zakres aktywności farmakologicznej. Oprócz swojej powszechnej funkcji jako terapia wspomagająca w leczeniu przeziębienia i infekcji górnych dróg oddechowych, w których skraca czas trwania i/lub nasilenie objawów wykazano, że posiada ona działanie łagodzące uszkodzenia ran oraz stany zapalne. Udowodniono , że jeżówka zwiększona liczba krążących leukocytów, w tym całkowitą liczbę komórek i subpopulacje ( tj. neutrofile, komórki NK i limfocyty T).
Bezpieczeństwo:
Echinacea wydaje się być bezpieczna. Najczęstsze z niewielu działań niepożądanych echinacei to zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunka, bezsenność i wysypki skórne. W rzadkich przypadkach Echinacea może powodować reakcje alergiczne. Bezpieczeństwo stosowania jeżówki w czasie ciąży nie jest znane, dlatego eksperci zalecają, aby kobiety w ciąży nie przyjmowały suplementów zawierających jeżówkę.
10. Imunoglukan P4H
Imunoglukan P4H to suplement diety ze składnikami wspomagającymi funkcjonowanie układu odpornościowego. Beta-glukan pozyskiwany z boczniaka ostrygowatego (Pleurotus ostreatus). Preparat warto przyjmować w okresie jesienno- zimowym, ze względu na zwiększone zapotrzebowanie organizmu na składniki zawarte w preparacie.
Skuteczność:
Stymulacja odpowiedzi immunologicznej
Ze względu na bogatą różnorodność strukturalną cząsteczki beta-glukanu odgrywają ważną rolę w rozpoznawaniu komórek i przekazywaniu sygnału, w tym rozpoznawaniu i aktywacji immunologicznej. Ponadto ß-glukan jest polisacharydowym adiuwantem powszechnie występującym w ścianach komórkowych bakterii i grzybów, który może stymulować odpowiedź immunologiczną przeciwbakteryjną. ß-glukan jest również ważnym wzmacniaczem odporności śluzówkowej w przewodzie pokarmowym. Układ pokarmowy jest głównym punktem kontaktu dla wielu patogenów i substancji obcych, a odporność śluzówkowa w układzie odgrywa kluczową rolę w obronie przed tymi zagrożeniami.
Bezpieczeństwo:
Możliwe skutki uboczne związane z przyjmowaniem beta-glukanu dotyczą głównie układu pokarmowego i obejmują: wzdęcia, biegunki i bóle brzucha. Beta-glukan może wywoływać niepożądane skutki w połączeniu z innymi lekami. Dlatego jego stosowanie należy skonsultować z lekarzem, zwłaszcza jeśli przyjmujesz leki na nadciśnienie, leki immunosupresyjne lub niektóre leki niesteroidowe.
Podsumowanie
W artykule przedstawiliśmy szczegółowy ranking najskuteczniejszych preparatów wspierających układ odpornościowy. Analizując dostępne na rynku suplementy, uwzględniliśmy kluczowe składniki aktywne, takie jak Colostrum, witamina C,D, cynk oraz ekstrakty roślinne, które mają potwierdzone działanie w zakresie wzmacniania układu immunologicznego. Dzięki naszym rekomendacjom, będziesz mógł dokonać świadomego wyboru i znaleźć preparat najlepiej dopasowany do swoich potrzeb. Pamiętaj, że oprócz suplementacji, zdrowy styl życia, zrównoważona dieta i regularna aktywność fizyczna są istotne dla utrzymania silnego układu immunologicznego.
Źródła:
- Arushanian EB, Shikina IB. Improvement of light and color perception in humans upon prolonged administration of eleutherococcus. Eksp Klin Farmakol. 2004;67(4):64-6,
- Hemilä H, Chalker E. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database of Systematic Reviews 2013, Issue 1. Art. No.: CD000980,
- https://blog.bioticsresearch.com/how-omega-3s-support-your-bodys-immune-response,
- Caruso TJ, Gwaltney JM., Jr Treatment of the common cold with Echinacea: a structured review. Clin Infect Dis. 2005;40:807–810. doi: 10.1086/428061,
- Emleitner S., Kraus J., Franz G. Synthesis and antitumour activity of derivatives of curdlan and lichenan branched at C-6. Carbohydr. Res. 1992;226:239–246. doi: 10.1016/0008-6215(92)84071-Y,
- https://health.usnews.com/otc/rankings/immune-support#Home,
- Parkin J, Cohen B. An overview of the immune system. Lancet 2001;357:1777-89,
- M. Hałasa, K. Skonieczna-Żydecka ,B. Machaliński ,L. Bühner, M. Baśkiewicz-Hałasa 1ORCID Six Weeks of Supplementation with Bovine Colostrum Effectively Reduces URTIs Symptoms Frequency and Gravity for Up to 20 Weeks in Pre-School Children.
