Melatonina jako cudowny sposób na bezsenność?
Melatonina egzogenna jest zalecana przede wszystkim do leczenia zaburzeń rytmu okołodobowego snu i czuwania, w tym szczególnie zaburzeń z opóźnianą fazą snu i czuwania, zaburzeń snu związanych ze zmianą strefy czasu lub pracą zmianową, zaburzeń z nieregularnym rytmem snu i czuwania i nie całodobowym rytmem snu i czuwania. W wyżej wymienionych wskazaniach jest ona uznawana za leczenie pierwszego rzutu.
Zaburzenia snu i bezsenność u osób powyżej 55 roku życia
U osób powyżej 55 roku życia obserwujemy znaczny spadek wydzielania melatoniny. Ma to ogromny wpływ na synchronizację rytmu snu i czuwania. Jest to następstwem procesu, jakim jest starzenie się organizmu. W związku z tym, osoby w tym wieku mogą borykać się z problemem bezsenności i wybudzeniami nocnymi. Pewnie wielu z nas, zna ten moment, kiedy budzi się w nocy i już wie, że na pewno tej nocy już nie zaśnie. Warto więc wspomnieć o higienie snu oraz o odpowiedniej aktywności fizycznej w ciągu dnia. Jeżeli osoby w tym wieku nie zadbają o ekspozycję na światło, zdrową dietę i właściwą dawkę ruchu dopasowaną do możliwości, musimy mieć świadomość, że ryzyko wystąpienia problemów ze snem diametralnie wzrośnie.
Melatonina- bezpieczeństwo hormonu o działaniu pro nasennym
Melatonina nie ma silnego działania sedatywnego (uspokajającego). Krótki okres półtrwania powoduje, że ryzyko negatywnego wpływu na sprawność psychoruchową rano jest w przypadku stosowania melatoniny najniższe spośród dostępnych w aptece preparatów bez recepty stosowanych w leczeniu bezsenności. Warto zwrócić uwagę, że mimo długotrwałego stosowania, nie ma ryzyka uzależnienia się od melatoniny. Tak korzystny profil tolerancji ma jednak swoją cenę.
W badaniach klinicznych, które stały się podstawą do zarejestrowania melatoniny o przedłużonym uwalnianiu w dawce 2 mg do leczenia bezsenności u osób od 55. r.ż., leczenie melatoniną znacznie poprawiało jakość snu. Obiektywna ocena snu z użyciem polisomnografii wykazała jednak, że skrócenie czasu zasypiania w trakcie leczenia melatoniną, jest tylko o 9 minut większe niż w przypadku podania placebo. Ta rygorystyczna ocena melatoniny w badaniach klinicznych daje do myślenia i pokazuje, że oprócz zastosowania tabletki musimy przestrzegać jeszcze kilku innych zasad.
Jedną z nich jest unikanie ekspozycji na silne światło i światło o dużej zawartości barwy niebieskiej (ekrany smartfonów, tabletów, komputerów) po przyjęciu tabletki z melatoniną. Do tego zalecenia najciężej jest się zastosować ludziom młodszym, którzy stosują melatoninę np. ze względu na pracę zmianową. W przypadku osób starszych pojawiają się za to inne problemy. Niestety spora część osób po 55 roku życia nie prowadzi wystarczająco aktywnego trybu życia.
Należy wziąć pod uwagę, że nie zawsze jest to spowodowane lenistwem czy złymi nawykami, ale często powodują to choroby towarzyszące. Melatonina wykazuje mniejszą skuteczność u pacjentów z niską aktywnością fizyczną w ciągu dnia i przesadnie długo leżących w łóżku. U takich osób zła jakość snu wynika głównie z deficytu homeostatycznego zapotrzebowania na sen, a nie tylko z osłabienia rytmu okołodobowego snu związanego ze zmniejszonym wydzielaniem melatoniny endogennej.
Listę przykładowych zaleceń behawioralnych, które otrzymać powinien każdy pacjent leczony melatoniną przedstawiamy w tabeli poniżej:
Bardzo ważny jest również sposób leczenia melatoniną. Należy pamiętać, że melatoninę o przedłużonym uwalnianiu w dawce 2 mg trzeba przyjąć na około 1-2 godziny przed planowanym pójściem spać. W Polsce najczęściej wybieranym przez pacjentów sposobem leczenia melatoniną jest dawka 5 mg o natychmiastowym uwalnianiu. Zalecany czas leczenia melatoniną to 6-12 tygodni.
Jak dawkować melatoninę w dawce 5 mg?
- Tuż przed snem- jeżeli nie występują problemy z zaśnięciem tylko z nocnymi wybudzeniami.
- Na około godzinę przed planowanym pójściem spać- jeżeli występuje problem bezsenności z zaburzeniami zasypiania.
W przypadku nawrotu problemów kurację należy wydłużyć. Zalecana dawka i okres jej przyjmowania powinny być wówczas ustalone przez osobę dysponującą właściwą wiedzą medyczną. Konieczna jest w takich sytuacjach przede wszystkim ocena, czy u pacjenta występują inne wymagające leczenia schorzenia.
Bibliografia:
1. https://melatonina.pl/akademia-snu/bezsennosc-u-osob-starszych/melatonina-w-leczeniu-bezsennoci-u-osob-po-55-roku-zycia
2. „Leczenie bezsenności u osób w wieku od 55 r.ż.” Adam Wichniak, Świat Farmacji 2019
3. Znaczenie kliniczne melatoniny, Michał Karasek, Borgis - Postępy Nauk Medycznych 10/2007
4. Standardy leczenia zaburzeń rytmu okołodobowego snu i czuwania opracowane przez Polskie Towarzystwo Badań nad Snem i Sekcję Psychiatrii Biologicznej Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Część I. Fizjologia, metody oceny i oddziaływania terapeutyczne; Psychiatr. Pol. ONLINE FIRST
