W aptekach możemy spotkać się z wieloma roślinnymi suplementami diety i innymi roślinnymi preparatami do przygotowywania nalewek, naparów, maceracji i roztworów. Niejednokrotnie pacjenci pytają o zioła mające na celu wspomóc ich leczenie farmakologiczne i różne inne dolegliwości, które następnie stosują bez konsultacji z lekarzem bądź farmaceutą. Leki ziołowe i ich właściwości lecznicze znane są już od zarania dziejów, a pacjenci, stosują je często bez ograniczeń, wierząc w ich skuteczność i bezpieczeństwo. Od niedawna można zaobserwować znaczny wzrost zainteresowania fitoterapią (leczenie za pomocą ziół) dodatkowo ze wzmożonym zjawiskiem samoleczenia się pacjentów, na co duży wpływ mogła mieć pandemia Covid-19. Niestety takie samoleczenie zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Część pacjentów myśli, że co może im zaszkodzić, przecież to takie naturalne ziółko. Nic bardziej mylnego. Podczas stosowania leków roślinnych należy wykazać się ogromną ostrożnością, aby nieświadomie nie spowodować uszczerbku na zdrowiu lub życiu. W dalszej części artykułu postaram się przedstawić te najbardziej popularne rośliny, które każdy z nas zna i prawdopodobnie sam korzystał z ich dobrodziejstwa.
Czosnek
Czosnek zwyczajny, łac. Allium sativum oprócz wszystkim znanych walorów smakowych posiada również ogrom właściwości pro-zdrowotnych, szczególnie w okresie przeziębienia i grypy oraz gdy chcemy wzmocnić naszą odporność.
Należy pamiętać, że:
- czosnek może nasilać działanie acenokumarolu (lek zmniejszający krzepliwość krwi), przez co może dojść do krwawień,
- związki zawarte w czosnku mogą zmniejszać ilość glukozy we krwi, co ma ogromne znaczenie u pacjentów przyjmujących leki hipoglikemiczne (obniżające poziom cukru we krwi) oraz u pacjentów z cukrzycą, których z roku na rok jest coraz więcej,
- stosowanie czosnku razem z preparatami na bazie paracetamolu zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby. To bardzo ważna informacja dla wszystkich, którzy w okresie przeziębieniowym stosują popularne saszetki, które w większości są na bazie paracetamolu właśnie.
Żeń-szeń
Preparaty żeń-szenia łac. Panax ginseng, wchodzą w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi, hipoglikemicznymi, przeciwdepresyjnymi, kortykosteroidami oraz lekami przeciwpłytkowymi:
- osoby leczące się na depresję i przyjmujące leki mające swoim składzie np. sertralinę, escitalopram, wenlafaksynę, amitryptylinę i paroksetynę powinny bezwzględnie uważać przy stosowaniu preparatów z żeń-szeniem ze względu na ryzyko wystąpienia niebezpiecznego dla zdrowia i życia zespołu serotoninowego,
- ekstrakty z żeń-szenia mogą ograniczać skuteczność doustnej antykoncepcji hormonalnej oraz mogą powodować krwawienia z dróg rodnych,
- stosowanie żeń-szenia przez pacjentów przyjmujących insulinę, metforminę, akarbozę i inne leki hipoglikemiczne może nasilać ich działanie, czyli w większym stopniu obniżać poziom cukru we krwi.
Korzeń rzewienia (rabarbar lekarski)
Preparaty na bazie rabarbaru lekarskiego to jedne z najczęściej wybieranych przez pacjentów leków na przeczyszczenie, np. Radirex. Niestety oprócz skutecznego działania przyspieszającego wypróżnienie, rzewień może być niebezpieczny dla pacjentów borykających się z chorobami serca:
- przyjmowanie leków na bazie rzewienia może być niebezpieczne dla pacjentów leczących się na przewlekłą, zastoinową niewydolność serca i przyjmujących leki zawierające digoksynę (Digoxin) i metylodigoksynę (Bemecor) co może powodować zwiększenie wydalania potasu z organizmu. Skutkiem takiego połączenia może być poważny niedobór potasu (hipokaliemia).
Pokrzywa zwyczajna
To popularne zioło jest stosowane w szczególności u osób, które chcą zadbać o zdrowe włosy, skórę i paznokcie. Oprócz działania stricte urodowego pokrzywa ma działanie poprawiające krążenie i wzmacniające siły witalne naszego organizmu. Jednak pewna grupa pacjentów lecząca się m.in. na dnę moczanową lub inne choroby związane z układem moczowym nie może bezwiednie przyjmować tego zioła, bez konsultacji z lekarzem:
- osoby przyjmujące popularny lek na bazie allopurynolu (Milurit) powinny koniecznie skonsultować planowaną kurację pokrzywą z lekarzem prowadzącym, ze względu na jej nasilające działanie allopurynolu.
Kozłek lekarski, popularnie nazywany walerianą
Znana chyba wszystkim waleriana to bardzo skuteczne zioło, które potrafi ukoić skołatane nerwy i pomoże pomóc w walce z bezsennością. Pewna grupa pacjentów jednak nie powinna zażywać tego pozornie bezpiecznego zioła:
- przyjmowanie kozłka lekarskiego w połączeniu z benzodiazepinami (Relanium, Xanax), fenobarbitalem i zolpidemem może wzmagać działanie tych leków, co wiąże się z nasileniem działań niepożądanych.
Miłorząb japoński
Preparaty na bazie miłorzębu japońskiego stosuje się w celu poprawy krążenia mózgowego i poprawy funkcji poznawczych. Z tych właśnie względów największą grupą pacjentów przyjmujących leki z miłorzębem są nasi seniorzy.
Kiedy nie stosować miłorzębu japońskiego?
- osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe (warfaryna) i i przeciwpłytkowe (aspiryna) powinny skonsultować się z lekarzem przed planowanym rozpoczęciem kuracji miłorzębem japońskim. Wykazano, że łączenie tych grup leków z wyciągiem z miłorzębu japońskiego może powodować modyfikację mechanizmu działania tych leków, przez co mogą pojawić się krwawienia z nosa lub wylewy do gałki ocznej.
Dziurawiec
To chyba najbardziej transparenty przykład interakcji leków z ziołami, który zna większość z nas. Popularność dziurawca jest znana z jego korzystnego działania na funkcjonowanie układu pokarmowego i dróg żółciowych oraz wyciągi z tego zioła znalazły szerokie zastosowanie w leczeniu łagodnych objawów depresji i spadku nastroju.
- Należy zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu leków przeciwzakrzepowych takich jak acenokumarol i warfaryna, ponieważ w połączeniu z dziurawcem mogą one działać o wiele słabiej.
- Powszechnie zgłaszanym działaniem niepożądanym przy stosowaniu dziurawca jest zaburzenia i zmniejszenie działania leków antykoncepcyjnych co może powodować krwawienia z dróg rodnych.
- Dziurawiec osłabia również działanie leków immunosupresyjnych np. takrolimus, cyklosporyna
Analizując te wszystkie działania niepożądane i interakcje można wysnuć wniosek, że osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe powinny w szczególności zachować ostrożność podczas jakiejkolwiek fitoterapii. Reasumując, chciałabym uczulić, aby podczas wizyty u lekarza lub w aptece podczas rozmowy z farmaceutą, informować, jakie bierzemy leki na stałe i jakie mamy choroby przewlekłe. Nawet jeżeli wydaje nam się, że to przecież takie niepozorne i bezpieczne ziółko. Umożliwi to fachowe doradztwo i bezpieczne ustalenie indywidualnego sposobu leczenia.
