![](/"/img/ident/jelita-moz</h2)
Oś jelita-mózg to dwukierunkowa sieć komunikacyjna łącząca jelitowy i centralny układ nerwowy. Sieć ta ma charakter nie tylko anatomiczny, ale obejmuje także endokrynologiczne, humoralne, metaboliczne i immunologiczne szlaki komunikacji. Autonomiczny układ nerwowy, oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA) i nerwy w przewodzie pokarmowym łączą jelita z mózgiem, umożliwiając mózgowi wpływanie na czynności jelit, w tym na aktywność funkcjonalnych komórek efektorowych układu odpornościowego, wpływają na nastrój, funkcje poznawcze i zdrowie psychiczne.
Dowody kliniczne, epidemiologiczne i immunologiczne sugerują, że mikroflora jelitowa w szerokim i głębokim stopniu wpływa na relację jelitowo-mózgową (tj. stan psychiczny, regulację emocjonalną, funkcję nerwowo-mięśniową i regulację HPA). Badania mają na celu wyjaśnienie wpływu mikroflory zarówno pośredniego jak i bezpośrednio na ośrodki emocjonalne i poznawcze mózgu. Liczne badania wykazały, że wahania mikroflory są powiązane ze zmianami w komunikacji na linii jelita-mózg. Na przykład kilka zaburzeń nastroju, takich jak stany lękowe, depresja i zaburzenia ze spektrum autyzmu, ma obecnie dobrze ugruntowane powiązania z zaburzeniami czynnościowymi przewodu pokarmowego, podczas gdy choroby przewodu pokarmowego (np. zespół jelita drażliwego, choroba jelita drażliwego) często wiążą się z chorobami psychicznymi związanymi ze zmianami w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego. Ponadto badania wykazały, że skład bakterii jelitowych wydaje się mieć wpływ na rozwój neurologiczny płodu i noworodka.
Mikrobiom a zaburzenia psychiczne
Pojawiające się dowody wskazują, że mikroflora jelitowa odgrywa kluczową rolę w dwukierunkowej komunikacji między jelitami a mózgiem, co sugeruje, że drobnoustroje jelitowe mogą kształtować rozwój neuronów, modulować neuroprzekaźnictwo i wpływać na zachowanie, a tym samym przyczyniać się do patogenezy i/lub postępu wielu chorób neurorozwojowych. , neuropsychiatrycznych i neurologicznych.
Mikroflora jelitowa zapewnia integralność połączeń ścisłych między enterocytami. Nie powinno zatem dziwić, że dysbioza i związany z nią wzrost przepuszczalności jelit są obecnie rozpoznawanymi objawami reumatoidalnego zapalenia stawów, choroby Alzheimera, astmy, zaburzeń ze spektrum autyzmu i innych schorzeń ogólnoustrojowych, zarówno zapalnych, jak i innych. W ostatnich latach przeprowadzono ogromną liczbę badań potwierdzających mechanizmy i rolę mikrobiomu i probiotyków w leczeniu stanów zapalnych oraz wspomagającego w zaburzeniach psychicznych.
Coraz więcej badań wskazuje, iż depresja wiąże się ze zmniejszoną różnorodnością i liczbą mikroorganizmów bytujących w dolnym odcinku układu pokarmowego. Porównanie składu mikrobioty jelitowej zdrowych osób z osobami z zaburzeniami depresyjnymi wykazało zmiany w liczbie różnych gatunków spośród bakterii jelitowych z typów Bacteroidetes, Firmicutes, Proteobacteria oraz Actinobacteria. Badania wykazały, że fenotyp zapalny zmienia metabolizm neuroprzekaźników poprzez zmniejszenie dostępności prekursorów neuroprzekaźników i aktywację osi HPA, co przyczynia się do patogenezy depresji klinicznej. Chociaż probiotyki wprowadzono już w 1910 r., zajęło ponad sto lat, zanim zbieżne aspekty badań wykazały, że oś jelitowo-mózgowa jest kluczową drogą skutecznego zapobiegania i leczenia depresji klinicznej. Badania przedkliniczne stanowiły podwaliny pod zbadanie zastosowania probiotyków w leczeniu zaburzeń nastroju u ludzi.
Badania kliniczne
Nowa klasa probiotyków, znana jako psychobiotyki lub psychomikrobiotyki, pojawiła się w ostatniej dekadzie i stanowi obecnie obiecującą alternatywę jako nietoksyczna interwencja w leczeniu różnych schorzeń psychicznych. Poniżej zaprezentowano kilka badań klinicznych dokumentujących pozytywny wpływ probiotykoterapi na zaburzenia psychiczne takie jak depresja i stany lękowe:
2002: W ocenie przed i po interwencji dorosłych cierpiących na stres lub wyczerpanie (N = 34) połączenie L.acidophilus, B. bifidum i B. longum poprawiło ogólny stan pacjentów o 40,7% po 6 miesiącach.
2004: W prospektywnym, randomizowanym, kontrolowanym, równoległym badaniu zdrowych studentów (N = 136) badacze nie stwierdzili znaczącego wpływu suplementacji L.casei na poziom lęku, chociaż zaobserwowano korzystne zmiany w liczbie limfocytów i komórek CD56.
2007: W randomizowanym badaniu z podwójnie ślepą próbą (N = 124) spożycie jogurtu zawierającego probiotyki nie miało wpływu na profil wyników stanów nastroju, chociaż zaobserwowano poprawę nastroju zgłaszanego przez osoby, których nastrój był początkowo zły. 2009: W podwójnie ślepym, randomizowanym, kontrolowanym placebo badaniu pilotażowym (N = 35, pacjenci z zespołem chronicznego zmęczenia), dwumiesięczna suplementacja Lactobacillus casei znacząco poprawiła wyniki zmniejszając stany lękowe. Nie stwierdzono natomiast wpływu na zmniejszenie depresji.
2011: U osób ze zmniejszonym poziomem wolnego kortyzolu w moczu spożycie probiotyków zmniejszyło wyniki w zakresie lęku i depresji.
2011: W podwójnie ślepym, randomizowanym, kontrolowanym, równoległym badaniu (N = 55) suplementacja: Lactobacillus helveticus i Bifidobacterium longum zmniejszyło depresję i agresję, stany lękowe, ponadto zaobserwowano zwiększone skupienie na rozwiązywaniu problemów.
2014: W randomizowanym badaniu z podwójnie ślepą próbą (N = 36) suplementacja Lactobacillus helveticus przez 12 tygodni nie miała znaczącego wpływu na skalę postrzeganego stresu ani skalę depresji geriatrycznej, odnotowano jednak poprawę w teście pamięci, teście uczenia się werbalnego, szybkiego przetwarzania informacji wizualnych i wynikach zadań Stroopa.
2015: Działanie wieloszczepowej formuły probiotycznej zostało przetestowane w randomizowanym, potrójnie ślepym badaniu kontrolowanym placebo (N = 40 zdrowych młodych dorosłych niepalących, średni wiek 20 lat). Preparat zawierał specyficzne szczepy B. bifidum, B. lactis, L. acidophilus, L. brevis, L.casei, L.salivarius i L.lactis w dawce 5 miliardów jednostek tworzących kolonie (CFU) dziennie. Spożycie tego wielogatunkowego probiotyku znacząco zmniejszyło ogólną reaktywność poznawczą na depresję, w szczególności myśli agresywne i nawracające myśli negatywne, co oceniono za pomocą wskaźnika Leiden. Badanie to jest godne uwagi, ponieważ wielu pacjentów, szczególnie młodych ludzi, którzy nie cierpieli wcześniej na depresję, wolałoby interwencje niefarmaceutyczne jako leczenie pierwszego rzutu.
2016: W randomizowanym badaniu z podwójnie ślepą próbą (N = 40) podawanie kombinacji L. acidophilus, L.casei i B. bifidum przez 8 tygodni poprawiło wyniki w skali depresji Becka.
W systematycznym przeglądzie 10 badań klinicznych przeprowadzonym w 2017 r. przez Wallace'a i Mileva większość badań wykazała pozytywne wyniki w zakresie pomiaru objawów depresyjnych. Ponieważ badania kliniczne dotyczące probiotyków w leczeniu depresji i lęku były niejednorodne pod względem dawkowania, wyboru szczepów probiotycznych i długości leczenia, uzasadnione są dalsze randomizowane, kontrolowane badania kliniczne w celu potwierdzenia skuteczności tej obiecującej interwencji.
Obecnie na polskim rynku jest niewiele preparatów psychobiotycznych o potwierdzonym działaniu. Jednym z takich suplementów diety jest Lactobacillus paracasei LPC-37 dostępny w preparacie NeuroLPC. Korzyści ze stosowania NeroLPC : pomaga radzić sobie z psychologiczną reakcją na stres, wspomaga dobre samopoczucie psychiczne, wspiera o działa osłonowo przy lekoterapii, wspiera przy pierwszych objawach depresji. Dotychczas przeprowadzone badania przedkliczne i kliniczne potwierdzają , że LPC-37 może zostać uznany za środek w profilaktyce czy wspomaganiu terapii problemów ze zdrowiem psychicznym, w szczególności tych, u których podłoża leży przewlekły stres.
W probiotykoterapi niezwykle ważny jest czas trwania suplementacji i nie należy oczekiwać pozytywnych rezultatów po 1 czy 2 tygodniach. Większość przeprowadzonych badań klinicznych trwała około 8-12 tygodni i taki okres wydaje się minimalnym, by zaobserwować korzyści związane z przyjmowaniem probiotyków.
Podsumowanie
Od kilku lat wzrasta zainteresowanie badaczy funkcjonowaniem osi jelitowo-mózgowej w zaburzeniach psychicznych. Wiąże się to z odkryciem związków między stanem zapalnym w organizmie, zaburzeniami układu immunologicznego i zaburzeniami psychicznymi , w tym przede wszystkim depresją. Mikrobiota obecna w jelitach człowieka jest dodatkowym układem hormonalnym , działającym pro- lub przeciwzapalnie. Stanowi to podstawę do zastosowania probiotyków w psychiatrii. Istnieje wiele badań potwierdzających skuteczność zastosowania probiotyków jako terapii wspomagającej w leczeniu depresji i innych zaburzeń natury psychicznej.
Źródła:
- "Czy probiotykoterapia może wspomagać leczenie zaburzeń psychicznych" - Joanna Róg,
- "Rola mikrobioty jelitowej w patogenezie chorób neuropsychiatrycznych i neurodegeneracyjnych" - Aleksandra Szewczyk, Apolonia Witecka, Anna Kiersztan
- "The contribution of the gut microbiome to neurodevelopment and neuropsychiatric disorders"- Barbara B. Warner,
- "The role of microbiota-gut-brain axis in neuropsychiatric and neurological disorders"- Katarzyna Socała, Urszula Doboszewska, Aleksandra Szopa, Anna Serefko, Marcin Włodarczyk , Anna Zielińska 5, Ewa Poleszak , Jakub Fichna, Piotr Wlaź.
