Choroby skórne na stopach stanowią znaczny odsetek problemów, z jakimi pacjenci zgłaszają się do dermatologa lub podologa. Oprócz faktu istnienia choroby jako takiej, zmiany skórne w obrębie stóp stwarzają dodatkowe uciążliwości. Są widoczne, zwłaszcza w porze letniej, co stanowi obciążenie psychiczne. Choroby skóry stóp to tak zwane dermatozy. Dermatozy stóp są bardzo powszechne, dlatego w poniższym artykule opisano najczęściej występujące schorzenia. Należą do nich: stopa sportowca (grzybica), odciski i modzele, stopa cukrzycowa. 
Stopa sportowca (grzybica)
Stopa sportowca to infekcja skóry, która często dotyka osoby regularnie noszące tenisówki i inne nieprzewiewne obuwie. Objawy obejmują:
- swędzenie lub pieczenie między palcami,
- łuszczenie się lub łuszczenie się skóry,
- w skrajnych przypadkach skóra może pękać i powodować bolesne krwawienie,
- grzyb Trichophyton powoduje stopę sportowca. Uwielbia ciepłe i wilgotne miejsca, np. przestrzenie między palcami spoconych lub wilgotnych stóp.
Można się nim zarazić poprzez bezpośredni kontakt, a także używanie tych samych ręczników, skarpetek lub podłogi w przebieralni. Może pojawić się u każdego, chociaż częściej występuje u nastolatków i mężczyzn. Niektóre osoby wydają się być bardziej podatne na rozwój tej choroby niż inne, chociaż nie wiadomo dlaczego. Występowanie u sportowców może być spowodowane noszeniem zamkniętego obuwia, takiego jak buty do biegania lub tenisówki, które nagrzewa się i poci podczas ćwiczeń, ale prawdopodobnie jest również powiązane z korzystaniem ze wspólnych przebieralni na basenach i klubach fitness.
Skuteczne leczenie stóp sportowca powinno działać dwojako. Po pierwsze należy zapewnić odpowiednie środowisko:
- oznacza to utrzymanie obszaru w czystości i suchości,
- staraj się nosić buty oddychające (skóra i materiały naturalne są lepsze niż syntetyczne),
- zalecane są również chłonne skarpetki bawełniane.
Drugi etap polega na bezpośrednim leczeniu infekcji:
- można to zrobić za pomocą przeciwgrzybiczych kremów, pudrów, płynów lub sprayów,
- należy je stosować codziennie, aż do ustąpienia objawów przez co najmniej tydzień,
- bardziej oporne lub ciężkie przypadki mogą wymagać doustnego leczenia przeciwgrzybiczego, są dostępne wyłącznie na receptę przez lekarza.
Odciski i modzele
Odciski i modzele to grube, stwardniałe warstwy skóry, które powstają, gdy skóra próbuje chronić się przed tarciem lub naciskiem. Często tworzą się na stopach i palcach rąk lub dłoniach.
Oznaki i objawy odcisków i modzeli obejmują:
- gruby, szorstki obszar skóry,
- stwardniały, wypukły guz,
- tkliwość lub ból pod skórą,
- łuszcząca się, sucha lub woskowata skóra,
- odciski i modzele to nie to samo.
Odciski są mniejsze i głębsze niż modzele i mają twardy środek otoczony opuchniętą skórą. Po naciśnięciu mogą powodować ból. Twarde odciski często tworzą się na czubkach palców lub na zewnętrznej krawędzi małego palca. Miękkie odciski mają tendencję do tworzenia się między palcami.
Modzele rzadko są bolesne i zwykle rozwijają się w miejscach ucisku, takich jak pięty, śródstopie, dłonie i kolana. Mogą różnić się wielkością i kształtem i często są większe niż odciski.
Główną przyczyną powstawania odcisków i modzeli jest noszenie niedopasowanego i obcisłego obuwia, nieprawidłowy chód, nieprawidłowa budowa anatomiczna stopy, zapalenie stawów, zniekształcone struktury kości i niedostateczne ukrwienie skóry.
W momencie pojawienia się zmian na stopie trzeba reagować od razu. Warto zastosować specjalistyczny preparat np. fluid. Środek ten zawiera składniki zmiękczające modzele i odciski oraz łagodzi dolegliwości bólowe. Wskazane jest również moczenie stóp w ciepłej wodzie z dodatkiem soli, np. Soli ziołowej z lawendą, która również silnie zmiękcza zrogowaciały naskórek i pobudza jego ukrwienie. Aby zapobiegać powstawaniu zmian skórnych warto także pamiętać o regularnym używaniu pumeksu czy tarki do stóp. Kluczowe w profilaktyce modzeli i odcisków jest również systematyczne nawilżanie skóry. Warto zatem stosować balsam, np. Fusskraft Blau, zarówno w codziennej pielęgnacji, jak i w trakcie leczenia dolegliwości.
Stopa cukrzycowa
Owrzodzenia stopy cukrzycowej, otwarte rany lub rany na stopach u osób chorych na cukrzyce stanowią istotne powikłanie choroby. Owrzodzenia te często powstają w wyniku uszkodzenia nerwów (neuropatia) i słabego krążenia krwi, co może prowadzić do osłabienia czucia i zwiększonej podatności na urazy. Wczesne wykrywanie i leczenie owrzodzeń stopy cukrzycowej jest niezbędne, aby zapobiec dalszym powikłaniom, takim jak infekcja, amputacja, a nawet śmierć.
Istnieje wiele powodów, dla których ludzie zaniedbują swoje stopy. Być może starzejesz się i tracisz elastyczność lub Twój brzuch staje się coraz większy. Największe ryzyko pojawia się w przypadku utraty czucia w stopie, co jest stanem znanym jako neuropatia i często występuje u diabetyków. W takim przypadku rana może pozostać niezauważona, dopóki nie stanie się bardzo głęboka lub nawet zakażona. Może to prowadzić do poważnych zagrożeń dla zdrowia.
Oznaki i objawy owrzodzeń stopy cukrzycowej mogą się różnić w zależności od ciężkości stanu. Jednak niektóre z najczęstszych objawów obejmują:
- pojawienie się owrzodzenia lub rany na stopie - jest to najbardziej oczywisty objaw owrzodzenia stopy cukrzycowej Stopa może być czerwona, opuchnięta i bolesna, może też wydzielać się ropa,
- drętwienie lub osłabienie czucia w stopach - jest to częsty objaw neuropatii cukrzycowej, który może utrudniać odczuwanie skaleczeń lub innych urazów,
- zmiany koloru lub tekstury skóry - skóra stóp może stać się sucha, popękana lub odbarwiona. Może to być oznaką słabego krążenia, co może utrudniać organizmowi gojenie się ran.
- wady paznokci - kruche, pogrubione lub przebarwione paznokcie u nóg mogą być oznaką słabego krążenia i zwiększonego ryzyka owrzodzeń stóp,
- modzele - to obszary pogrubionej skóry, które mogą być oznaką nacisku i tarcia na stopach. Modzele mogą zwiększać ryzyko owrzodzeń stóp, zwłaszcza jeśli nie są odpowiednio pielęgnowane.
W pielęgnacji stopy cukrzycowej ważna jest profilaktyka. Pomaga również stosowanie odpowiednich kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji stopy cukrzycowej. Chwila przerwy i z pozoru drobne zaniedbanie może przynieść trudne do wyleczenia powikłania. Czasem wystarczy niewiele- drobne zmiany przyzwyczajeń, większa dbałość o odpowiednią higienę stóp, regularne stosowanie wzmacniających skórę i nawilżających kremów. Muszą to być produkty zgodne z wymaganiami wrażliwej skóry cukrzyków. Produkty firmy Gehwol idealnie nadają się do pielęgnacji wrażliwej skóry stóp diabetyków. W swojej ofercie posiada kremy, balsamy i maści wspierające diabetyków w pielęgnacji skóry stóp. Główne substancje czynne zawarte w kosmetykach do pielęgnacji stóp diabetyków to:
- mocznik - zapewnia skórze odpowiednie nawilżenie, redukuje zrogowacenia i zapobiega ich ponownemu powstawaniu,
- alantoina - dobrze goi rany, zmniejsza ryzyko zakażenia i wystąpienia stanu zapalnego, ponadto łagodzi wszelkie podrażnienia,
- pantenol - inna nazwa to prowitamina B5, wnika w głębokie warstwy skóry. Działa łagodząco i kojąco, a przede wszystkim wzmacnia i odbudowuje strukturę skóry,
- mikrosrebro - wzmacnia i chroni skórę, cząsteczki srebra skutecznie eliminują bakterie i grzyby u samej podstawy. Bardzo dobrze przeciwdziała nieprzyjemnym zapachom stóp,
- ceramidy - wspierają prawidłową odbudowę osłabionego naskórka, utrzymują właściwy poziom nawilżenia skóry oraz odpowiedniego poziomu elastyczności warstwy rogowej naskórka,
- gliceryna - wykazuje długotrwałe działanie nawilżające. Nawilżenie skóry utrzymuje się nawet do 24 godzin,
- bisabolol - składnik aktywny o bardzo silnych właściwościach przeciwzapalnych, kojących, łagodzących oraz wspomagających proces gojenia,
- witamina E- posiada właściwości odżywcze, regenerujące i nawilżająco-natłuszczające,
- clotrimazol - główny składnik olejku i sztyftu do paznokci, zapobiega grzybicy paznokci i zapaleniom wału paznokciowego.
Powyższe substancje są najbardziej polecane w pielęgnacji stóp diabetyków. Warto zwrócić uwagę diabetykom jakich składników aktywnych mają poszukiwać w preparatach do pielęgnacji stóp i na co szczególnie zwrócić uwagę. Prawidłowa pielęgnacja stóp diabetyka zmniejsza ryzyko wystąpienia zespołu stopy cukrzycowej, korzystnie wpływa na komfort życia oraz zmniejsza liczbę amputacji stóp u chorych na cukrzycę.
Źródła:
- "Charakterystyka najczęstszych dermatoz skóry stóp" - Piotr Nockowski
- American College of Foot and Ankle Surgeons. Diabetes Complications and Amputation Prevention (https://www.foothealthfacts.org/conditions/diabetic-complications-and-amputation-prevention). Accessed 3/21/2024.
- National Library of Medicine (U.S.).Diabetic Foot (https://medlineplus.gov/diabeticfoot.html). Last updated 12/7/2021. Accessed 3/21/2024.
- https://bvfootclinic.com/skin-diseases-of-the-foot/
